چاپ هشتم کتاب «درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران» نوشتۀ دکتر اکبر حاجی‌ابراهیم زرگر، استاد دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، در سال 1403 در 287 صفحۀ وزیری در انتشارات دانشگاه منتشر شده است و با قیمت 2.000.000 ریال عرضه می‌شود.
ایران کشوری «نیمه روستائی» است و لذا نیمی از سکونتگاه‌های آن بر بنیاد معماری بومی و سنتی و به مفهومی گویاتر، معماری روستایی است. تمامی عناصر این معماری ریشه در نیازهای معنوی و مادی روستائیان دارد. تار و پود این معماری و از جمله مسکن با مسائل مربوط به محیط طبیعی، نوع معیشت و شکل تولید، سیر تکوینی زندگی اجتماعی و قدرت فنی او پیوند خورده و از سوی دیگر، ذوق هنر، معیارهای اجتماعی، بنیادهای خانوادگی و خویشاوندی، سنتها و عقاید، پندارها و باورهای درونی انسان، در هر گوشه از این کره خاکی بر آن طرح خاصی بخشیده است. چنین است که مسکن و معماری روستائی به منزله طرز بیان قابل لمس و رؤیتی از ارزشهای متغیر مادی و نیز از استعارات و مفاهیم بنیادی معنوی و بالاخره از شیوۀ زندگی انسان است. این معماری در راستای پاسخ‌گوئی به همین نیازها و با آگاهی کامل به آنها، توسط خود روستائیان طراحی، ترکیب و اجرا می‌شود.
امروز از اهمیت موضوع معماری روستایی، در مقایسه با یک یا دو دهه قبل نه تنها کاسته نشده، بلکه بر آن افزوده نیز شده است. جمعیت روستانشین حدود یک سوم از کل جمعیت کشور را در بر می‌گیرد ولی به رغم سپری‌شدن بیش از چهار دهه از انقلاب اسلامی هنوز غبار فقر بر چهره بسیاری از روستاهای کشور نمایان است.
طی دو دهۀ گذشته، تلاش‌های دولت برای سرمایه‌گذاری و دگرگون کردن سیمای کالبدی روستاها آهنگی شتابان داشته است و درحالی که این مداخله‌های حکومتی در روستاها به شدت گسترش یافته است، متأسفانه چارچوب نظری خاصی که این دخالت‌ها را پشتیبانی وتوجیه کند، وجود ندارد.
در کتاب حاضر سعی شده است این مطلب ساده به خوانندگان منتقل شود: «معماری روستایی موضوعی پیچیده است و نباید دربارۀ آن ساده‌انگاری کرد». متأسفانه هنوز بسیاری از دست‌اندرکاران قائل به این نکته نیستند و آن را مطلبی تکراری و ناشی از عدم واقع‌بینی می‌دانند. این در حالی است که ما به کرّات با مصادیقی تأسف‌بار روبه‌رو هستیم: روستای مقاوم‌سازی شده را مردم تخلیه می‌کنند و روستائیان دوباره با دست‌های خود و با مصالح بوم‌آورد سرپناه تازه‌ای ساخته‌اند.
امروزه مسائل علمی معماری روستائی بسیار گسترده‌تر از ده یا بیست سال پیش است. گام‌های مؤثری نیز در معرفی این مشکلات برداشته شده است. چاپ نشریه‌های گوناگون توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از جملۀ این قدم‌هاست.
در دانشگاه‌های ایران قبل از انقلاب اسلامی نیز به تبع برنامه‌های اقتباس شده از دانشگاه‌های خارج از ایران، معماری سنتی و بومی یا معماری روستائی، جایگاهی درخور نداشت.
انقلاب اسلامی ایران با هدف توجه به اقشار ستم‌دیدۀ مردم ایران، به‌ویژه روستائیان، شکل گرفت و به یاری همین اقشار نیز همت گماشت. لازمۀ تحقق اهداف چنین انقلابی، تجدیدنظر در همۀ ساختارها و نهادهای جامعۀ ایرانی در راستای پاسخگویی منطقی و اصولی به نیازهای این اقشار، از جمله تجدیدنظر در ساختار آموزشی و در بطن آن توجه به معماری روستائی، با هدف شناخت، بهسازی، افزایش کاربری و ... بود. به همین دلیل در برنامۀ آموزشی رشتۀ معماری نیز آشنائی با معماری روستائی ایران مورد توجه ویژه قرار گرفت و دو درس معماری روستائی 1 و 2 تعریف شد.
در واقع دفتر حاضر، ضمن در برداشتن مباحثی که طی دو دهه (۷۶-۱۳۵۶) به عنوان مقدمه در چارچوب سمینارهای درس «معماری روستائی ۱» در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی توسط مؤلف ارائه و بر روی نوار ضبط شده‌اند، به نوعی تاریخچۀ بنیان‌گذاری این درس‌ها و روند حرکت آن تاکنون نیز می‌باشد.
این کتاب در 6 فصل نگارش شده و روش آن عمدتاً بر معرفی و تجزیه و تحلیل مصادیقی از مسکن و بافت روستاهای کشور است.
دانشجویان و علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به دفتر فروش مرکز نشر آثار علمی دانشگاه شهید بهشتی واقع در ساختمان فنّاوری اطلاعات (IT)، طبقۀ همکف مراجعه کنند یا ازطریق وبگاه این مرکز برخط سفارش دهند. همچنین خرید فایل الکترونیک کتاب نیز از وبگاه «فیدیبو» و «طاقچه» امکان‌پذیر است.